De oude Grieken zeiden dat je niet dood bent zolang ergens iemand je zich nog herinnert. Hoe onsterfelijk is kunst?
Wat weten we nog van de kunstwerken in Almere die verdwenen?
Meerestijn & de Meeuwen
Van die wandschildering met meeuwen in de zaaltjes van Meerestein, het eerste gebouw van Almere Stad waar ooit de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders de nieuwe bewoners ontving. Het lag aan de rand van waar het Weerwater moest komen. Wat de Roef was voor Almere Haven was dit bescheiden RIJP- kantoor voor Almere Stad. De verwachtingen waren hooggespannen. Kees Alberts van Architectenbureau Jelles had het ontworpen als een eerste begin van een veel groter complex met alle voorzieningen die bij een opstartend centrum horen.
Maar het lot wilde anders en de winkelstraat ontwikkelde zich in een heel andere richting. De grote zaal werd nog gebruikt door de beginnende filmliga en diende zelfs even als disco. Totdat Meerestein 20 jaar later plaats moest maken voor het “nieuwe stadshart” en met de grond gelijk gemaakt werd. Toen de kunstenaar van de wandschildering, Paul Overhaus, hier achter kwam, heeft hij nog geprobeerd de gemeente aansprakelijk te stellen voor de vernietiging van zijn kunstwerk. Overhaus leeft niet meer maar wie zijn website raadpleegt zal ontdekken met wat een bijzondere schilder we hier begonnen zijn.
Sokkels
De autovrije straatjes van Stedenwijk Midden werden opgesierd met 20 objecten, gevormd uit de klinkers van de straat met stalen balken in fel groen daar overheen: drie variaties op een thema. Speciaal voor Almere gemaakt door de Friese ontwerper Henk Lampe. In een nieuwe stad moest het eens anders dan de bekende “pop op een sokkel”.
Geen kunst om van afstand naar te kijken, nee het moest gewoon bij de straat horen, uitnodigend tot kinderspel. Maar toen ik er later een keer terugkwam waren ze weg, geen spoor van te bekennen. Bij een herstrating moet het allemaal bij het oud vuil zijn gezet. Dat heb je er van als de beelden niet meer op een sokkel worden gezet.
Leeuwardenplein
Hetzelfde overkwam een fleurig beeld op het Leeuwardenplein. Voor deze allereerste buurt van Almere stad had de kunstenaar Jan van Munster zijn 60 meter hoge “Energienaald” ontworpen. Daar waren de bewoners alleen niet blij mee omdat de top bij stormwind behoorlijk heen en weer zwiepte, en hij moest verhuizen naar een andere plek. Voor de leeggekomen sokkel mocht Prosper Verwilligen iets nieuws maken. Het werd een kleurig ensemble. Aan de vierkante sokkel voegde hij een ronde grasheuvel toe en een helrode metalen driehoek, als een accent op het groene plein. Drie materialen, steen gras staal, in drie vormen: vierkant cirkel driehoek. Je zult er nu tevergeefs naar zoeken.
Ergens in de stad moet al deze kunst toch nog wel voortleven. Er moeten plaatjes van zijn op rommelzolders in diadozen en fotoalbums: het historische zaaltje met de meeuwen van Overhaus, de beelden van Lampe en Verwilligen met spelende kinderen erbij. Aan het Leeuwardenplein ligt zelfs een school. In elk geval leven de herinneringen eraan voort tussen de oren van iedereen die daar ooit elke dag omheen liep of fietste.
– Brans Stassen